Landako guneetan eskolak sortzea
beharrezkoa zen 20. mendean.
Baserriak hiritetatik oso urrun zeunden
eta auzo txikietako haurrak hiriko eskolara joatea zaila zen.
Haurrak Euskara eta Euskal kultura kontzientzia
hartzea garrantzitsua zen.
Arrazoi horiengatik lehenengo
landa eskola sortu zen Urrezarantza auzoan.
Biztanleriak eskolen eraikuntzan parte hartu zuten.
Hau da, eskolen eraikuntza auzolana izan zen.
Euskal eskoletan euskaraz ikasten zuten
eta laikotasuna aplikatu zuten.
Laiko: Exein erlijiotakoa ez izatea.
Nortasun propio zeukaten,
inguruko paisaiari egokitutako arkitektura batekin batera.
Eskola-adina 5 eta 14 urte bitartekoa zen.
Auzo-eskolak mundurako ate bat izan ziren
landa-guneentzat, hezkuntza elebiduna erabiltzen.
Elebiduna: Bi hiztkuntzen, gaztelania eta euskaraz, ikasten denean.
1921ean urtean lehenengo bi eskolak funtzionatzen zuten.
8 urte geroago 100 eskolak zeuden
eta 5.000 ikasle baino gehiago.
Eskolak Bizkaia osoan,
baldintza batzuk bete behar zituzten herri edo auzoetan:
- auzoan 10 pertsona baino gehiago izatea,
- hurbilen dagoen eskolatik kilometro batera baino gehiagora,
- eta lokal egoki bat eskaintzea.
Udala arduratzen zen lursailaz eta eraikinaz,
eta Aldundiak irakaskuntzako materiala
eta maisu-maistren mantenua ordaintzen zituen.
Maisuek eta maistrek euskara ezagutu behar zituzten.
Irakasleek ondo prestatu izan behar zuten
klaseak emateko.
Analfabetismoa murriztu zen,
Ume askok irakurtzen eta idazten ikasi zuten
Honi esker, auzo txikiekk kultura handiagoa eduki zuten.
1920 urtetik 1930 urtera
119 eskola zenbatu ziren.
1936rako 6 mila baino gehiago ikasle
eta 162 maisu egon ziren.
1936ko Estatu Kolpearekin,
Gerra Zibila egon zen.
Urte bat geroago,
Euskal eskolak desagertu ziren.
Eskoletan beste erabilera batzuk
eman zituzten,
Kasu askotan,
soziokulturalak edo hezkuntzakoak.
Adibidez,
gaur egungo Urezarantza auzoko Haur Eskola.
