Einsteinen talentuaren txinparta…
1915an, Albert Einsteinek erlatibitate orokorraren teoria argitaratu zuen, grabitateari buruzko gure ikuspegia erabat aldatu zuena.
Espazioa eta denbora kontzeptu banaezinak dira, eta grabitatea espazio-denboraren ehunaren kurbadura baino ez da materiaren presentzian.
Eta zenbat eta masiboagoa eta trinkoagoa izan materia, are eta handiagoa da haren inguruko espazioaren distortsioa.
Hori ikusten laguntzeko, imajina ditzagun Eguzkiaren inguruko planeten orbitak: Eguzkiaren presentziak sortutako espazio kurbatuan harrapatutako objektuek egin ditzaketen ibilbiderik azkarrenak baino ez dira.
Izarrek tamaina desberdinak dituzte. Gure eguzkia tamaina ertaineko izarra da, baina izar askoz handiagoak eta masiboagoak daude.
Izar-eraketaren prozesuan, hasiera batean hidrogeno-atomoz osatutako materia bere pisuaren pean uzkurtzen da, eta proto-izarraren nukleoko presioa hain handia denez, erreakzio nuklearrak sortzen dira.
Fusio nuklearreko zentral natural erraldoi gisa, izarrek energia sortzen dute hidrogenoa helio bihurtuz eta pixkanaka-pixkanaka elementu konplexuago bihurtuz. Erreakzio nuklear horiek distira eragiten diete izarrei, eta beren pisuaren pean ez kolapsatzeko behar duten indarra sortzeko aukera ematen diete.
Baina izarrek iraungitze-data dute. Barruko elementuak erreakzio nuklearrak sortzeko gai ez direnean, izarrak beren pisuaren pean uzkurtzen hasten dira. Azken helmuga masaren baitan egongo da.
Gure Eguzkiaren tamaina hainbat aldiz gainditzen duten izar handi eta masiboenak, oso azkar kolapsatzen dira beren nukleoaren gainean, kanpoko geruzak leherrarazten dituen talka-uhin bat sortuz. Supernoba-leherketa gisa ezagutzen den ekitaldi baten aurrean gaude.
Geratzen den nukleoak uzkurtzen jarraitzen du. Ezerk ezin du gelditu kolapso hori, eta materia guztia kondentsatu egiten da eskualde oso txiki eta trinko batean. Ideia bat egiteko, Lurra kanika baten tamainara uzkurtu beharko litzateke.
Espazioaren distortsioa hain handia denez, amaigabeko putzu bihurtzen da. Ezerk ezin du ihes egin, ezta argiak ere… Zulo beltz bat eratu da.
Hurbiltzen den edozein objektu urratu egiten da eta bere osagaiak putzu amaigabe horretan erortzen hasten dira zurrunbilo bat sortuz.
Zulo beltz ohikoenak izar masiboenen ezinbesteko amaiera dira. Gure galaxian, hau da, Esne Bidean, dozenaka milioi eta milaka milioi arteko zulo beltz kopurua egon daitekeela uste da.
Baina badira beste zulo beltz batzuk ere, supermasiboak esaten diegunak, eta galaxien erdian daudenak. Objektu horiek gure eguzkiaren masa baino milioi bat edo milaka milioi aldiz handiagoa izan dezakete. Esne Bidearen erdian zulo beltz supermasibo bat dago, gure galaxiaren grabitazio-eremua menderatzen duena eta izar osoak suntsi ditzakeena.
Objektu horiek galaxien erdian daude. Esne Bidearen erdian zulo beltz supermasibo bat dago, gure galaxiaren grabitazio-eremua menderatzen duena eta izar osoak suntsi ditzakeena.
Ehun urte baino gehiago igaro dira Einsteinen Erlatibitatearen Teoria formulatu zenetik. Orain badakigu zulo beltzak existitzen direla eta zulo beltz handi masiboek zeregin garrantzitsua dutela galaxien bilakaeran. Haren barnean gertatzen denak misterio izaten jarraitzen du eta teoria berri bat behar du.
Vera Rubin, materia iluna aurkitzen lagundu zuen astronomoaren arabera: "Unibertsoko misterio asko argitu gabe daude oraindik... Etorkizunean zientzialari abenturazaleek aurkitu beharko dituzte".